Jumat, 10 Desember 2010

Sekilas Asal Mulo urang Minangkabau


Kok dikaji maso nan dahulu, tatkalo langik tasentak naiak, tatkalo bumi tahantam turun, Nabi Adam mulo partamo, Nabi Nuh Rasul kaduo, tajadi di tanah kuniang, tahantak katiang arasy, taheda ateh kurisi, kurisi banamo indo jati, batabua intan dengan podi, dalam sarugo tujuah pangkek, kurisi kaduduk-an nan dipertuan Sultan Zulkarnain, Zais alaihissalam, anak adam nan kurang aso ampek puluah.
Mangko batiuplah angin si dolak dolai, babuni rabab jo kucapi, sarato gandang jo sarunai, babuni pulo sagalo buni-bunian dalam sarugo, mangko manarilah sagalo anak bidodari dalam sarugo, tando alamat bagadang hati, tatagak payuang umbua-umbua, kawin jo anak Rajo Ruhun.
Allah ta’ala kayo sungguah, urang babuek sakahandaknyo, kandaknan sadang kabalaku, pintak nan sadang kababari, dapeklah anak batigo urang laki-laki, nan tuo Marajo Alif, nan tangah Maharajo Depang, nan bungsu Maharajo Dirajo.
Jikoknyo Maharajo Alif turun ka banua Ruhun, jikoknyo maharajo Depang turun ka banua Cino, jikoknyo Maharajo Dirajo turun kapulau ameh nanko.
Pihak kapado niniak kito, iolah Maharajo Dirajo, takana di hati nak balayia, mangko diambiak sampan nan sabuah, nandibuek dari kayu jati, balayialah baliau maso itu, mambaok anambaleh urang laki-laki dan parampuan, langkok jo cati bilang pandai, sarato Datuk Suri Dirajo.
Ikuik pulo Puti Indo Jati, nan datang dari tanah basa, indak sajo baliau mambaok urang nan 16 nantun, baliau mambaok pulo Harimau campo, sarato si Kambiang Hutan, baitu juo Anjiang Mualaf dan kuciang Siam.
Nan banamo Harimau Campo, nan banamo Kambiang Hutan, sarato Anjiang Mualaf dan Kuciang Siam, bukanlah samato-mato binatang, tapi adolah manusia juo, mangko dinamoi saparti namo binatang tadi, adolah ulah dek laku parangainyo.
Mako balayialah baliau maso itu, maharungi lawik amarullah, dek lamo lambek balayia, habih siang baganti malam, habih malam baganti siang, mako tardamparlah sampan baliau di ateh batu karang, di puncak gunung serang kini nangko, sampailah pacah sampan nantun, takdapek dipagunokan lai, mako manitahlah niniak kito, kapado urang nan banyak tadi, supayo sampan nantun dapek dipaelok-i.
Pihak kapado urang nanbanyak tadi, dibaok kato jo mufakat, kok picak alah salayang, kok bulek alah sagiliang, dapeklah tukang balimo urang, bukan tukang sambarang tukang, tukang nan pandai manarah manilantang, pandai mamahek dalam ayia, pandai maagak maagiahkan, pandai maukua manjongkakan.
Dek rajin tukang bakarajo, sampailah sudah sampan nantun, suruk saparti sadio kalo, mangko sananglah hati niniak kito, samato mulailah balayia baliak, mambao urang nanbanyak tadi maharungi lawuik amarullah.
Habih siang baganti malam, habih malam baganti siang, mangko tampaklah api takijok-kijok, mangko birawari niniak kito, bakato kapado cati bilang pandai, pihak kapado Cati Bilang Pandai, urang nan arif bijaksano, tahu di kilek dengan bayang, tahu dikilek kato sampai, tahu dibayang kato putuih, ditujukan sampan kasinan, awak tibo cahayo hilang, galap gilito maso itu, mangko tadampalah sampan niniak kito, diateh puncak puri gunuang, satu maso itu gunuang barapi, lakek papatah dinantuo:

Dimano asa titiak palito
Dibaliak telong nanbatali
Dimano asa niniak kito
Iyo dipuncak gunuang barapi.

Pisau sirauik dahulunyo
Diasah mangko bamato,
Lautan sajo dahulunyo
Kini manjadi alam pulau poco.
Dek lamo maso bajalan, aia batambah suruik juo, daratan batambah leba juo, mako pandang jauah balayangkan, pandang dakek batukiakkan, bapikia nenek kito maso itu, kok pikia palito hati, nanang saribu aka, mako diganjua suruik palangkahan, ka sitapo nanhitam batang, kasitapuang nanlaweh daun, kasungai ayia badarun, sungai nan indak sati amek, nama nan lalu mati juo.
Lah tibo di pungguang gunuang barapi, dakek batu ampa putiah, dibawah langgundi nan baselo, dibawah bukik patah patigo, itulah bukik patah sambilan, bukik nan tidak dapek angin, lurah nan tidak dapek ayia, sinan sirangkak nan badangkang, sinan buayo putiah daguak, sinanlah hantu nan barayun.
Dek maso bajalan juo, ayia batambah suruik juo, daratan batambah laweh juo, mako mulailah baliau sarato urang nan banyak tadi, mancancang jo malateh, manarah jo manaruko, dibuek dusun jo taratak, sabalun bakoto banagari.
Dibuek rumah dengan tanggo, dibuek sawah dengan ladang, dibuek pulo sawah laweh satampang baniah, makanan urang tigo luhak, padi itulah nan bakambang sampai kini nangko.
Dek maso bajalan juo, anak kamanakan batambah kambang, mangko disinanlah baliau mambuek adat mangarang undang, dibuek adat ampek rupo, partamo barih balabeh, kaduo ukua jo jangko, katigo suri tuladan, ka ampek cupak jo gantang.
Dibuek pulo undang nan ampek, kok nagari dibari ba panghulu, rantau dibari barajo-rajo, warihnyo jawek-bajawek, pusako turun tamurun, sampai sakarang iko kini, iyo di alam minangkabau.
            Itulah warih nan dijawek, pusako nankito tarimo, dari niniak moyang kito datuak Parpatiah Nan Sabatang, duo jo Datuak Katumanggungan, saibu saayah bukan surang ketek surang nan gadang, di nagari Batipuah Pariangan Padang Panjang

============
Pasambahan pidato adat minangkabau.
M.Dt.Mangkuto Rajo

Tidak ada komentar:

Posting Komentar